İmtiyazlı pay, Türk Ticaret Kanunu’nun 478’inci maddesindeki tanıma göre; kâr payı, tasfiye payı, rüçhan ve oy hakkı gibi haklarda, üstün bir hak tanıyan veya kanunda öngörülmemiş yeni bir pay sahipliği hakkını bünyesinde barındıran paylardır.
Anılan maddenin gerekçesinde; söz konusu üstünlüğün hiyerarşik bir üstünlük olmadığı, imtiyazlı payların, adi paylara nazaran daha fazla pay sahipliği hakkı sağladığı anlamında kullanıldığı belirtilmektedir.
Bir Anonim Şirkette İmtiyazlı Pay Oluşturulurken;
- Kural olarak kişiye değil sadece paya imtiyaz tanınabileceği,
- Yalnızca oransallık ilkesinin geçerli olduğu hakların imtiyaza konu olabileceği,
- İmtiyazın ilk esas sözleşmede ya da esas sözleşme değişikliği ile oluşturulabileceği,
- Esas sözleşme değişikliği ile oluşturulacaksa bunun sermaye payının % 75’ini elinde bulunduran pay sahiplerinin olumlu oyu ile yapılabileceği,
- Kayıtlı sermaye sistemi söz konusu ise kuruluştan sonra oy hakkında imtiyaz oluşturma konusunda esas sözleşmede yetki verilmek kaydıyla yönetim kurulunun da oy hakkında imtiyazlı pay çıkarabileceği,
- Esas sözleşmede imtiyazın türünün, konusunun, kapsamının, sınırlanın, şartlarının hangi sırada ve hangi oranda imtiyaza hak kazanıldığının, oyda imtiyaz tanınmakta ise sayısının ve süresinin tereddüde yol açmayacak şekilde gösterilmesinin gerekeceği,
- İbra, sorumluluk davası ve esas sözleşme değişikliklerinde imtiyazdan yararlanılamayacağı
dikkate alınmalıdır.
Kanunda Öngörülen İmtiyazlar
- Kâr payı imtiyazı
- Tasfiye payı imtiyazı
- Rüçhan hakkı imtiyazı
- Oy hakkı imtiyazı
- Yönetim Kuruluna aday gösterme imtiyazı
iken;
Paylara Kanunda Yazılı Olanların Dışında Tanınabilen İmtiyazlar;
- Borç talep etmede imtiyaz.
- İntifa senedi talep etmede imtiyaz.
- Devredilen hisseleri önalım hakkı
- Şirketin aylık mizanı veya üç aylık hesaplarını inceleme hakkı
- Şirket tesislerinden yararlanma hakkı v.b.
olabilmektedir.
1. Kâr Payı İmtiyazları
TTK‟nın 478’inci maddesinde kâr payında imtiyaz tanınabileceği belirtilmiş ancak bunun nasıl ve ne şekilde tanınabileceği yönünde bir açıklamaya yer verilmemiştir. Bu durum karşısında anonim şirketler, kârda imtiyazlı payların şeklini tayin etme konusunda tam bir serbestiye sahiptir.
Uygulamada en çok karşılaşılan kâr payı imtiyazları;
- Kârdan daha yüksek oranda pay alma hakkı tanınması,
- Kârdan öncelikle yararlanma hakkı tanınması
- Kâra birikir özellik tanınması
- Kâra tekrar iştirak hakkı
yönündedir.
2. Tasfiye Payı İmtiyazı
Anonim Şirketin tasfiye haline girmesi aşamasında yararlanabilen bu imtiyaz, tasfiye bakiyesinden diğer paylardan önce ve/veya diğerlerine oranla daha fazla tasfiye payı alma hakkı tanır.
Esas sözleşmede tasfiye payı imtiyazı düzenlenmediği takdirde pay sahipleri Türk Ticaret Kanunu’nun 543’üncü maddesi uyarınca, sadece ödedikleri sermaye oranında tasfiye payına hak kazanır.
3. Rüçhan (Yeni Pay Alma) Hakkı İmtiyazı
Rüçhan hakkı imtiyazı, yeni pay çıkarmak suretiyle yapılan sermaye artırımı sonucu ortaya çıkacak paylardan öncelikli olarak sermaye katılım oranlarına göre yararlanma hakkı verir. Bu payların sahipleri bakımından rüçhan hakkına ilişkin imtiyazı kullanmak bir zorunluluk olmayıp ihtiyaridir.
4. Oy Hakkı İmtiyazı
Oy hakkında imtiyaz, TTK’nın 479/1. maddesinde müstakil bir imtiyaz türü olarak düzenlenmiş, itibari değerleri eşit olan paylardan bir kısmına farklı sayıda oy hakkı verilerek tanınabileceği ifade edilmiştir. Oy hakkında imtiyazlı paylara sahip olan pay sahipleri sermayeye katılım oranından daha yüksek oy gücüne sahip olur.
5. Belirli Bir Grup Oluşturan Pay Sahiplerine Tanınan İmtiyazlar (Grup İmtiyazı)
İmtiyaz kural olarak kişiye değil paya tanınan üstün bir hak iken bunun tek istisnası yönetim kurulunda temsil ve yönetim kuruluna aday gösterme konusunda belirli bir derneğin, bir vakfın, bir spor kulübünün üyesi gibi “özellik ve nitelikleri itibarıyla belirli bir grubu oluşturan pay sahiplerine” tanınan imtiyazdır.
6. Borç Senedi Talep Etmede İmtiyaz
Esas sözleşmede, şirketin borç senedi çıkarmak yoluyla borçlanmaya gitmesi durumunda, çıkarılacak senetlerin öncelikle bazı pay sahipleri tarafından alınmasına imkân tanınabilir. Böyle bir düzenlemenin olması halinde borç senetleri talep etmede imtiyazlı paylardan söz edilir. Bu paylara sahip olanlar, imtiyazlarını kullanmak zorunda olmayıp imtiyazlarını kullanmak istediklerinde şirketten bu borç senetlerini öncelikle alabilirler.
7. İntifa Senedi Talep Etmede İmtiyaz
Anonim şirketler; bedeli kanuna uygun olarak yok edilen pay sahipleri, alacaklılar veya buna benzer şekilde şirket ile ilgili olanlar lehine -pay sahipliği vermeyen, kârdan pay alma, tasfiye artığına katılma gibi haklar tanıyan- intifa senetleri çıkarabilirler. Esas sözleşmeye konulacak bir hükümle, intifa senedi çıkarılması halinde bu senetlerin öncelikle bazı pay sahipleri tarafından alınmasına olanak sağlanarak intifa senedi talep etmede imtiyazlı paylar oluşturulabilir.
Bu not sadece bilgilendirme amaçlı olup hukuki görüş içermemektedir. Bu bilgi notundaki konulara ilişkin bir sorunuz olması halinde lütfen bizi arayınız. Tüm hakları saklıdır.
